جواب:
پاسخ را با ذكر چند نكته بيان مي داريم:
اوّل: چون امام زمان(عج) از ديدهها پنهان است و در پشت پرده غيبت قرار دارد، نميتوان از راه حس و مشاهده و به صورت عادي به پاسخ سؤال نايل شد؛ نيز چون سؤال از مباحث عقلي و انتزاعي نيست، از راه برهان عقلي نيز نميتوان پاسخ را دريافت نمود. تنها راه پاسخ گويي، روايات پيشوايان معصوم(ع) است كه چون آنان از علم برتري بهرهمند مي باشند، مي توانند از آينده خبر دهند كه از آن جمله حوادث و مسائل مربوط به مهدي منتظر(ع) است.
دوم: حال كه پاسخ را مي بايست از اخبار پيشوايان معصوم(ع) جستجو نمود، به سراغ روايات مي رويم. در روايات صحيح و معتبر، پاسخ روشني به پرسش وجود ندارد؛ بلكه در برخي روايات با ايهام و اشاره در اين زمينه سخن به ميان آمده است، از جمله:
1- مفضل بن عمر گويد: از امام باقر(ع) شنيدم كه در مورد امام مهدي(عج) فرمود: صاحب الزمان را دوغيبت است. يكي از آن دو به اندازهاي طولاني شود كه برخي گويند: حضرت از دنيا رفته و برخي گويند كشته شده است اما كسي جز آناني كه امور حضرت را پيگيري مي كنند، از مكان و فرزندان وي آگاه نيستند.(1)
2- از امام صادق(ع) آمده است: گويا مي بينم حضرت مهدي(عج) با اهل و عيالش در مسجد سهله است.(2)
3- از امام هشتم(ع) در دعايي نقل شده است: اللّهم اعطه في نفسه و أهله و ولده و ذريته و جميع معصيته ما تقرّ به عنيه و تسرّ به نفسه؛(3) خدايا، مايه چشم روشني و خوشحالي امام زمان(عج) را در او و خانواده و فرزندان و ذريه و تمام پيروانش فراهم فرما!.
4- نيز از آن حضرت در مورد امام زمان(عج) اين دعا نقل شده است: اللهم صل علي ولاة عهده و الائمة من ولده؛(4) خدايا، بر واليان و فرزندان وي كه امامند، درود فرست!.
ظاهر اين اين روايات دلالت بر زن و فرزند داشتن است.
اين روايات به فرض پذيرش و درستي سند و صحت انتساب آن به امام معصوم، از نظر دلالت به روشني گويا نيست كه امام مهدي(عج) در دوره غيبت همسر و فرزند دارد.
در برخي احاديث مشكل سندي و در برخي ديگر مشكل دلالت وجود دارد.
افزون بر اين رواياتي وجود دارد كه با صراحت وجود فرزند را براي حضرت نفي مي كند.(5)
سوم: با توجه به روايات مذكور مي گوييم:
در مورد زن و فرزند امام مهدي(ع) سه احتمال وجود دارد:
أ) حضرت ازدواج نكرده است.
لازمه اين احتمال آن است كه امام(ع) يكي از سنتهاي مهم اسلامي را ترك كرده باشد، كه با شأن امام سازگار نيست. امّا از سوي ديگر چون غيبت از اهميت بيشتري برخوردار است؛ به ناچار امام از سنت چشم پوشي مي كند، كه اشكالي ندارد. براي حفظ مصلحت بالاتر، از مصلحت پايينتر چشم پوشي مي گردد.
ب) حضرت ازدواج نموده امّا فرزندي ندارد. نداشتن فرزند به سبب غيبت است. پذيرش اين فرض، سؤالي را با خود مي آورد كه آيا همسرش هم از عمر طولاني بهرهمند است يا اين كه مدّتي با حضرت زندگي كرده و بعد از دنيا رفته است؟ در اين صورت حضرت به سنت ازدواج عمل كرده و بعد بدون زن و فرزند زندگيش را ادامه مي دهد.
پ) حضرت زن و فرزند دارد. با پذيرش اين فرض، اين سؤالات مطرح است: آيا آنان نيز عمري طولاني دارند؟ فرزندان حضرت نيز فرزنداني دارند؟ اگر دارند، اين همه اولاد، در پي اصل خويش مي افتند و همين كنجكاوي، مسئله را به جايي مي رساند كه با فلسفه غيبت منافات دارد.
با توجه به مطالب مذكور، نميتوان يكي از اين سه احتمال را قاطعانه پذيرفت و اين به مقتضاي خرد ورزي است كه در جايي كه دليل كافي براي اثبات يا انكار چيزي وجود ندارد، از ابراز حكم قطعي خودداري گردد.
بنابراين از راه هايي كه پيش روي ما است، نميتوان وجود زن و فرزندي را براي حضرت مهدي(عج) ثابت نمود. نيز به ديگر پرسش هايي كه در مورد زن و فرزند حضرت مهدي(عج) هست، نميتوان پاسخ قطعي داد.(6)
پي نوشتها:
1. شيخ طوسي، كتاب الغيبه، ص 162.
2. مجلسي، بحارالانوار، ج 52، ص 317.
3. سيد ابن طاووس، جمال الاسبوع، ص 510.
4. همان، ص 510.
5. مسعودي، اثبات الوصيه، ص 221.
6. براي اطلاع بيشتر رجوع شود به چشم به راه مهدي، جمعي از نويسندگان.
|
