جواب:
اتفاقاتي كه در دوره ظهور امام مهدي(عج) ميافتد، بسيار است. با بهره مندي از روايات اهل بيت(ع) تنها به بيان چند رخداد مهم اشاره ميكنيم:
1- اعلان ظهور: اولين حادثهاي كه بعد از ظهور امام زمان(ع) شكل ميگيرد، اعلام ظهور امام زمان(ع) است. ظهور حضرت به وسيله منادي آسماني اعلام ميگردد، آن گاه حضرت در حالي كه به كعبه تكيه داده است، با دعوت به حق، ظهور خود را اعلام ميدارد.(1) دعوت حضرت هم به منظور اعلام ظهور حضرت است و هم به منظور فراخوان عمومي جهت پذيرش حكومت جهاني صورت ميگيرد. امام علي(ع) فرمود: هنگامي كه منادي از آسمان ندا ميدهد: حق از آنِ آل محمد است و اگر طالب هدايت و سعادت هستيد، به دامان آل محمد چنگ زنيد، حضرت مهدي(عج) ظهور ميكند(2)
2- رجعت و بازگشت برخي از مؤمنان صالح و پيامبران الهي مانند حضرت عيسي(ع) كه در ركاب حضرت مهدي(عج) خواهند بود و در قيام و مبارزه او با ستمگران شركت دارند.
3- مبارزات امام زمان(عج): يكي از حوادث مهم كه بعد از ظهور امام زمان(ع) به وجود ميآيد، مبارزه امام با دشمنان و مخالفان ظهور است. برخي از افراد و گروهها حكومت عدالت گستر امام زمان(ع) را بر نميتابند و با حضرت به جنگ ميپردازند. مخالفان امام را افراد و گروههاي مختلف تشكيل ميدهند(3) و سياست امام در برابر آنها متفاوت است.
امام زمان(ع) نخست همگان را به دين و صلح فرا ميخواند و با مدارا با آنها رفتار مينمايد.
امّا دشمنان دعوت امام را ناديده ميگيرند و به جنگ با امام ميپردازند. امام با بهرهگيري از همه قدرت و امكانات، با دشمنان برخورد ميكند، و جنگ سختي به وقوع ميپيوندد.(4) از جمله جنگ امام زمان(عج) با دجال(5) و سفياني.(6)
4- پيروزي امام زمان(عج): در اين درگيريها سرانجام حضرت پيروز ميشود. در برخي روايات از پيروزي امام بر شرق و غرب،(7)، جنوب و قبله(8) گزارش شده است.
امام باقر(ع) فرمود: حضرت قائم از ما است و فرمانروايي حضرت شرق و غرب را فرا ميگيرد.(9) از پيامبر اسلام(ص) گزارش شده است كه حضرت مهدي(عج) لشكريانش را به سراسر زمين گسيل ميدارد.(10)
5- تشكيل حكومت جهاني و برچيده شدن مرزهاي جغرافيايي:
امام مهدي(عج) حكومت جهاني تشكيل ميدهد و مرزهاي جغرافيايي را بر ميچيند. اين حكومت همان حكومت آرماني موعود است كه از آن در روايات گاهي به مدينه فاضله سخن گفته شده است.(11) گاهي به جامعه مطلوب و گاهي به دولت كريمه ياد شده است.
حكومت جهاني امام زمان(ع) از مؤلّفهها و شاخصه هايي برخوردار است كه تحقق هر كدام از آنها ميتواند يكي از حوادث بعد از ظهور امام زمان(ع) محسوب شوند، از جمله:
أ) گسترش عدالت:
يكي از ويژگيهاي حكومت امام زمان(ع) عدالت است. عدالت عنصر گم شدهاي است كه همگان دنبال آن هستند. اين گمشده در حكومت امام زمان تحقق پيدا ميكند.
پيامبر اسلام فرمود: يملاء الأرض قسطاً و عدلاً بعد ما ملئتْ ظلماً و جوراً؛(12) امام زمان(ع) حكومت را به گونهاي سازماندهي ميكند كه ديگر واژه ستم از ذهنها رخت بر ميبندد و كسي به ديگري ظلم نميكند؛
ب) گزينش كارگزاران شايسته:
طبيعي است كه حكومت آرماني امام زمان(ع) كه رهبري آن را امام مصلح و پارسا بر عهده دارد، كارگزاران آن نيز از صالحان و پارسايان خواهند بود، از اين رو در روايات آمده است كه دولت امام زمان(ع) را برخي از پيامبران و جانشينان آنان و صالحان و از اصحاب پيامبر اسلام(ص) تشكيل ميدهند. حضرت عيسي(ع) به امام زمان(ع) ميگويد: من به عنوان وزير فرستاده شدهام؛ نه امير و فرمانروا.(13)
6- رشد آگاهي و دانش:
يكي از حوادث بسيار مهم رشد دانش و صنعت در عصر امام زمان(ع) است. دوره ظهور دوران گسترش علم و دانايي است و مدينه فاضله اسلامي مدينة العلم است. با آمدن آن منجي همان گونه كه ظلم جاي خود را به عدل و داد ميدهد، دانايي و فرزانگي جايگزين جهل و ناداني ميشود و جهان از نور عقل و دانش آكنده ميگردد.(14)
7- رشد عقل و خرد ورزي: در اين دوره بشر به حاكميت عقلانيت نايل ميگردد.
در روايات آمده است كه در عصر ظهور حضرت مهدي(عج) بركات خداوندي به بشر ارزاني داشته و دست رحمت ايزدي بر عقلهاي مردم كشيده ميشود و مردم از نظر عقل و بصيرت در وضع بي مانندي قرار ميگيرند.(15)
8- رفاه اقتصادي و معيشتي: به فرموده پيامبر اسلام(ص) در دوره حضور حضرت مهدي(عج) مردم به نعمت هايي نايل ميگردند كه در هيچ زماني سابقه ندارد. براي همگان بركات الهي از آسمان نازل ميشود و زمين چيزي از روييدنيهاي خود را پنهان نميكند.(16)
سطح رفاه زندگي در اين دوره به حدّي است كه طبق روايات رسيده از امام صادق(ع) در اين دوره فقيري يافت نميشود تا مردم زكات اموالشان را به او بدهند.(17)
9- برقراري امنيت اجتماعي: در اين دوره امنيت اجتماعي به نحو كامل برقرار ميگردد. به گونهاي كه اگر زني به تنهايي بخواهد از عراق به شام مسافرت نمايد، در مورد امنيتش هيچ ترس و دلهرهاي ندارد.(18)
10- رشد تربيتي و شكوفايي فرهنگي و اخلاقي: در اين دوره افراد به رشد تربيتي و اخلاقي و جامعه به بالاترين درجه تعالي و شكوفايي نايل ميگردند. امام علي(ع) فرمود: چون قائم ما قيام كند، كينهها از دلها زدوده ميشود.(19) امام باقر(ع) فرمود: هنگامي كه قائم ما قيام كند، خداوند قواي فكري مردم را تعالي ميبخشد و اخلاق آنان را به كمال ميرساند.(20)
در روايتي ديگر از آن حضرت نقل شده است كه در دوره ظهور، دوستي و يگانگي بين مؤمنان در نهايت خود قرار ميگيرد، به گونهاي كه هر كس نيازمند باشد، بدون هيچ ممانعتي از جيب ديگري پول بر ميدارد (و ديگري هم از اين كار راضي است.(21)
براي اطلاع بيشتر در اين مورد به كتاب عصر زندگي و چگونگي آينده انسان و اسلام، پژوهشي در انقلاب جهاني حضرت مهدي(عج)، تأليف محمد حكيمي مراجعه نماييد.
در مورد بعد از ظهور حضرت مهدي(عج)؛ يعني مدتي كه حضرت مهدي (عج) حكومت ميكند، نيز بعد از آن دوره تا برپايي قيامت، نميتوان پاسخ قاطع و روشني از روايات به دست آورد، چرا كه در لابلاي روايات مدت حكومت حضرت مهدي(عج) نوزده سال و چند ماه،(22) هفتاد سال،(23) سيصد و نه سال،(24) آمده است.
در روايتي ذكر شده كه بعد از حضرت مهدي(عج) فردي از اهل بيت سيصد و نه سال حكومت خواهد كرد.(25) و بعد قيامت برپا خواهد شد، يا يكايك امامان(ع) رجعت و حكومت ميكنند و سپس قيامت بر پا خواهد شد(26) و...
برخي از پژوهشگران اسلامي بيان داشتهاند: در مورد مدت حكومت حضرت مهدي(عج) اگر چه برخي روايات حد معيّني را بيان كردهاند و دوران حكومت حضرت را به هفت يا نه سال محدود نمودهاند، ليكن اين گونه روايات در منابع اهل سنّت ذكر شده، امّا عدهاي بدون تحقيق اين گونه روايات را در كتابهاي شيعي وارد نمودهاند. هيچ روايت صحيح السندي از امامان(ع) نرسيده است كه دوران حكومت حضرت مهدي(عج) را محدود كرده باشد. اين گونه روايات علاوه بر ضعف سند، با روح آيات و محتواي روايات متواتري (كه وعده دادهاند با ظهور و قيامت حضرت، زحمات انبيا به ثمر ميرسد: و جهان پر از عدل ميگردد) منافات دارد.(27)
مقام معظم رهبري در اين باره ميفرمايد: بعضي خيال ميكنند دوران ظهور حضرت بقية اللَّه آخر دنيا است. من عرض ميكنم دوران ظهور بقية اللَّه(ع) اوّل دنيا است. اوّل شروع حركت انسان در صراط مستقيم است، با مانع كمتر يا بدون مانع، با سرعت بيشتر، با فراهم بودن همه امكانات براي اين حركت. اگر صراط مستقيم الهي را مثل يك جاده وسيع، مستقيم و همواري فرض كنيم، همه انبيا در اين چند هزار سال گذشته آمدهاند تا بشر را از كوره راهها به اين جاده برسانند. وقتي به اين جاده رسيد، مسير تندتر، عموميتر، موفقتر، بي ضايعات يا كم ضايعاتتر خواهد بود.
دوره ظهور، دورهاي است كه بشريت ميتواند نفس راحتي بكشد. ميتواند راه خدا را طي كند. ميتواند از همه استعدادهاي موجود در عالم طبيعت و در وجود انسان به شكل بهينه استفاده كند.(28)
روايات تعيين كننده دوران حكومت امام زمان(ع) با دستهاي ديگر از روايات كه با روح تعاليم قرآني بيشتر توافق دارد، در تزاحم و تعارض است. مفضل بن عمر ميگويد: به امام صادق(ع) عرض كردم: مدت خلافت حضرت قائم(ع) چه مقدار است. حضرت در پاسخم آيات 105 تا 108 سوره هود را تا عطاء غير مجذوذ تلاوت فرمود، سپس در توضيح آيه فرمود: منظور از عطاء غير مجذوذ اين است كه آن نعمت و عطا از ايشان بريده نميشود بلكه نعمتي است دايمي و مُلْكي است كه نهايت ندارد و حكمي است كه منقطع نميگردد و امري است كه باطل نميشود، مگر به اراده و مشيّت حق تعالي و از آن اراده و مشيّت كسي جز ذات او، آگاه نيست.(29)
آيات مذكور بيانگر طولاني بودن نعمتهاي الهي براي اهل بهشت است. امام صادق(ع) با تلاوت آن و سپس تفسير و تأويلش فرمود: همان گونه كه نعمتهاي الهي از اهل بهشت منقطع نميگردد مگر به اراده خداوند، مدت خلافت حضرت قائم نيز بسيار طولاني است و از پايان آن كسي جز خداوند آگاهي ندارد.
پي نوشتها:
1. نجم الدّين طبسي، چشم اندازي به حكومت مهدي، ص 64 - 65.
2. احقاق الحق، ج 13، ص 324.
3. نعماني، كتاب الغيبه، ص 231؛ اثبات الهداة، ج 3، ص 539؛ بحارالانوار، ج 52، ص 353.
4. نجم الدين طبسي، همان، ص 138.
5. صافي گلپايگاني، منتخب الاثر، ص 60.
6. همان.
7. صافي، همان، ص 470 - 471.
8. نجم الدّين طبسي، همان، ص 119.
9. احقاق الحق، ج 13، ص 259؛ ينابيع المودّه، ص 487؛ بحارالانوار، ج 52، ص 378.
10. القول المختصر، ص 23، با اقتباس از: نجم الدين طبسي، همان، ص 121.
11. مجله حوزه، ويژه امام زمان، ص 134 به بعد.
12. كنز العمال، ج 14، ص 175.
13. ابن طاووس، ملاحم، ص 83.
14. لطف اللَّه صافي، منتخب الاثر، ص 607.
15. بحارالانوار، ج 75، ص 51.
16. همان، ج 51، ص 78.
17. همان، ج 52، ص 337.
18. منتخب الاثر، ص 474.
19. همان، ص 484.
20. بحارالأنوار، ج 52، ص 336.
21. مفيد، اختصاص، ص 19.
22. محمد بن ابراهيم نعماني، كتاب الغيبة، ص 331.
23. مهدي موعود، ص 767.
24. همان، ص 767.
25. نعماني، همان، ص 332.
26. مهدي موعود، ص 851 به بعد.
27. گفتمان مهدويّت، ص 126.
28. سخنراني مقام معظم رهبري در مدرسه فيضيه (حضور ولايت).
29. حسن بن محمد ولي اروميهاي، مهدي موعود، ج 2، ص 355 و 412.
|
