جواب:
در روايات تصريح شده است كه براي امام زمان(ع) دو غيبت صغري و كبري است.[40] در غيبت صغري مردم از طريق نواب اربعه با امام زمان(ع) ارتباط برقرار كرده[41] و مشكلات خويش را با آن ها در ميان مي گذارند و حضرت به مشكلات و مسايل مردم پاسخ مي دهد. البته غيبت صغري بدان معنا نيست كه مردم با حضرت ارتباط نداشته باشند، ولي ارتباط در زمان غيبت مردود است.[42]
در زمان غيبت كبري در خصوص ارتباط مردم، به ويژه ياران امام با ايشان دو مبنا وجود دارد. برخي عقيده دارند كه در زمان غيبت كبري ارتباط و ملاقات حضوري با امام زمان(ع) امكان ندارد[43]
بر اساس اين نگرش هر گونه ملاقات با امام زمان امكان نداشته و به حسب ظاهر كسي حق ندارد كه ادعاي ارتباط و ملاقات حضوري را داشته باشد. اين نگرش ريشه در روايات دارد؛ زيرا روايات، ملاقات حضوري را نفي كرده است.[44]
از سوي ديگر از برخي متون استفاده مي شود كه حضرت مكان معيّني ندارد، از اين رو به حسب ظاهر امكان ندارد كه ياران حضرت در يك مكان جمع شوند. گرچه ممكن است با بهره مندي از امدادهاي الهي اين كار صورت گيرد. از روايات ديگر نيز استفاده مي شود كه هرگاه شرايط ظهور امام فراهم شد و 313 نفر[45] وجود داشتند، حضرت ظهور مي كند. حال معلوم نيست 313 همگي زنده اند و يا برخي از آن ها از دنيا رفته و در هنگام ظهور رجعت مي كنند و يا برخي از 313 نفر بعداً متولد مي شوند. از اين رو نمي توان گفت: ياران امام در زمان غيبت با حضرت در يك مكان جمع مي شوند.
برخي عقيده دارند كه در زمان غيبت كبري ملاقات با امام زمان(ع) امكان دارد.[46] بر اساس اين نگرش نمي توان گفت ياران امام در يك مكان جمع شده و با حضرت ارتباط دارند، زيرا آنچه از متون ديني استفاده مي شود، آن است كه در زمان غيبت كبري، فقيهان و مجتهدان واجد شرايط، نيابت عامة امام را بر عهده دارند و مردم مسايل شرعي و سياسي خويش را از آنان مي پرسند. البته هدايت و ارشاد و رهبري مردم توسط امام زمان(ع) انجام گرفته، زمين لحظه اي از وجود مقدس امام زمان(ع) خالي نيست. نفع امام به همگان مي رسد و حضرت به طور ناشناس در مكان هاي مختلف حضور پيدا كرده،[47] به مشكلات مردم رسيدگي مي كند.
امام صادق(ع) فرمود: امام قائم... در مراسم حج شركت مي كند و مردم را مي بيند، امام مردم او را نمي بينند و نمي شناسند.[48] ولي در عين حال نمي توان گفت كه ياران امام در حضور ايشان جمع شده و با حضرت ارتباط داشته و در خصوص برنامه هاي ظهور بحث مي كنند.
در زمان حضور امام، ياران امام با حضرت ارتباط دارند، هم چنين ممكن است در زمان غيبت با بهره گيري از امدادهاي غيبي، ارتباط برقرار نمايند، ولي دليل قاطعي در خصوص جمع شدن ياران امام در زمان غيبت وجود ندارد.
[40] اعيان الشيعه، ج 2، ص 46؛ اعلام الوري، ص 444؛ ارشاد، ص 346؛ مهدي موعود، ص 931 - 933.
[41] مهدي پيشوايي، سيرة پيشوايان، ص 673.
[42] محمد رضا حكيمي، خورشيد مغرب، ص 53 - 54.
[43] مجلة حوزه، ويژه امام زمان(ع)، ص 72 به بعد.
[44] كمال الدين و تمام النعمه، ص 516.
[45] لطف الله صافي، منتخب الاثر، ص 594 - 596.
[46] تنزيه الانبياء، سيد مرتضي، ص 182.
[47] كتاب الغيبه، نعماني، ص 14.
[48] كمال الدين و تمام النعمه، ص 307.
|
