جواب:
در تفكر شيعي، امامان معصوم (ع) جايگاه بس بلند دارند، از اين رو هر گاه اسامي و برخي از القاب آنها ذكر ميشود، پسوند عليه السلام به كار برده ميشود. و اين نشان از مقام رفيع آنان داشته و نوعي احترام به ساحت مقدس آنها تلقي ميگردد.
دست بالاي سر گذاشتن در هنگامي كه اسم امام زمان (ع) ذكر ميشود، در راستاي احترامي است كه به ساحت مقدس امام زمان (ع) شكل ميگيرد. البته به گونهاي مشخص نميتوان علت يا علل خاصي را در اين خصوص بيان نمود. در برخي از روايات تصريح شده است كه جهت احترام به ساحت مقدس امام زمان (ع) معصومان اين كار را مينمودند.
همان گونه كه هر گاه اسم حضرت حجت برده ميشد، بزرگان قيام مينمودند. (1)
مرحوم شيخ عباس قمي مينويسد: روايت شده كه دعبل خزاني وقتي كه انشاد كرد قصيده تأييّه خود را براي حضرت امام رضا (ع) چون رسيد به اين شعر:
خروج امام لا كحاله خارج
يقوم علي اسم اللَّه بالبكات
حضرت امام رضا (ع) برخاست و بر روي پاي مبارك خود ايستاد و سر نازنين خود را خم كرد و به سوي زمين، پس از آن كه كف دست راست خود را بر سر گذاشته بود گفت: اللهم عجل فرجه و مخرجه و انصرنا به نصراً عزيزاً. (2)
در خصوص صلوات بر پيامبر (ص) و پيشينه آن بايد گفت: صلوات هر گاه به خدا نسبت داده شود، به معناي فرستادن رحمت است، و هر گاه به فرشتگان و مؤمنان منسوب گردد، به معناي طلب رحمت است. (3) در قرآن آمده است:
ان اللَّه و ملائكته يصلون علي النبي يا ايها الذين آمنوا صلوا عليه و سلموا تسليما ؛ (4)
خداوند و فرشتگانش بر پيامبر درود ميفرستند. اي كساني كه ايمان آوردهايد! بر او درود فرستيد و سلام گوييد و تسليم فرمانش باشيد.
پيامبر اسلام(ص) براي ياد دادن چگونگي صلوات فرستادن فرمود بگوييد: اللهم صل علي محمد و آل محمد كما صليت علي ابراهيم... (5)
از آيه و گفتار پيامبر (ص) استفاده ميشود كه درود و صلوات فرستادن اختصاص به زمان پيامبر نداشته و پيشينه طولاني دارد، زيرا پيامبر (ص) فرمود: آن گونه بر من صلوات بفرستيد كه بر ابراهيم فرستاديد. در خصوص فلسفه فرستادن صلوات بر پيامبران به ويژه پيامبر اسلام بايد گفت: به گونهاي مشخص نميتوان علت و فلسفه خاصي را بيان نمود، ولي صلوات فرستادن بر پيامبر همسويي با فرشتگان و نظام هستي است؛ يعني همان گونه كه فرشتگان درود ميفرستند، انسانها بايد درود بفرستند بر فرستادن درود بر پيامبر آثار مهم مترتب است كه شايد علت درود فرستادن به خاط همان فوايد است كه به خود انسان بر ميگردد. در برخي روايات آمده است كه پيامبر (ص) فرمود: هر كس بر من درود فرستد و خداوند بر وي درود ميفرستد و ده گناه از او ريخته و ده درجه براي او بالا برده ميشود. (6) همچنين حضرت فرمود: هر كس يك صد بار بر محمد و آل محمد (ع) درود بفرستد، خداوند يكصد حاجت او را برآورده سازد. (7)
در حديثي ديگري پيامبر (ص) فرمود: هر كه آخر سخنش به هنگام مرگ صلوات بر من و علي (ع) باشد داخل بهشت ميگردد. (8) بر اساس همين فوايد به فرستادن درود بر پيامبر و خاندان او تأكيد شده است. امام باقر (ع) فرمود: در ميزان عمل چيزي سنگينتر از درود فرستادن بر محمد آل محمد نيست.(9)
پاورقيها:
1 - منتهي الامال، ج 2، ص 488 - 489.
2 - همان، ص 490.
3 - تفسير نمونه، ج 17، ص 416.
4 - احزاب (33) آيه 56.
5 - تفسير نمونه، ج 17، ص 418، به نقل از مجمع البيان، ذيل آيه 56 احزاب.
6 - فرائد السمطين، ج 1، ص 24، با اقتباس از آثار الصادقين، ج 11، ص 209.
7 - همان، ص 28.
8 - عيون اخبار الرضا، ج 2، ص 64.
9 - تفسير نمونه، ج 27، ص 267.
تلفن مستقيم: 7743183 و 7734530 و 94 - 7743189 داخلي 02
|
