جواب:
معارف دين را ميشود در دو بخش تقسيم كرد؛ يك بخش كه از آن به اصول دين تعبير ميشود، معارفي است كه تقليد در آن راه ندارد، مثل توحيد، نبوت و معاد.
بخش ديگر معارف كه از آن به فروغ دين ياد ميشود، آن دسته از احكام و قوانين فردي، اجتماعي، سياسي و اقتصادي و... است كه چارچوب و حكم آن را دين تعيين ميكند. مسلمان، بايد فرصت و علم و توانايي علمي را داشته باشد تا تمامي فروعات و دستورهاي ديني را در زمينههاي فوق استنباط كند. اما براي اكثر قريب به اتفاق مسلمانان اين فرصت و توانايي وجود ندارد، چون اگر چنين باشد، نظام فردي و اجتماعي معطل ميماند و مردم از همه امور باز ميمانند. چنان كه نميشود همه مردم پزشك يا مهندس يا معلم يا كارگر و يا نانوا باشند.
بنابراين بايد از فقيه و مجتهدي كه دهها سال از عمرش را در اين جهت صرف كرده و به عنوان متخصص مسائل ديني شناخته شده، تقليد و پيروي نمايد.
از آن جا كه در حوزههاي علميه افراد متعدّدي به اين مقام رسيدهاند و ميدانيم همگي از نظر علمي در يك سطح نيستند، بايد از داناترين آنان پيروي كنيم.
براي شناختن مجتهد اعلم سه راه وجود دارد:
اوّل: خود انسان اهل علم باشد و بتواند مجتهد اعلم را بشناسد.
دوم: دو نفر عالِم عادل كه ميتوانند مجتهد اعلم را بشناسند و تصديق نمايند؛ البته به شرطي كه دو نفر عالِم عادلِ ديگر با گفته آنان مخالفت ننمايند.
سوم: عدهاي از اهل علم كه ميتوانند مجتهد اعلم را تشخيص دهند و از گفته آنان اطمينان حاصل ميشود، مجتهد يا اعلم بودن كسي را تصديق كنند.(1)
ممكن است تشخيص اعلم مشكل باشد و چند نفر مجتهد به عنوان مراجع همسطح معرفي شوند.
بعد از رحلت امام خميني و آيةاللَّه اراكي و...، جامعه مدرّسين حوزه علميه قم و جامعه روحانيت تهران، چند نفر از مراجع تقليد را معرفي نمودهاند كه عبارت اند از آيات عظام: خامنهاي، فاضل لنكراني، بهجت، مكارم شيرازي، تبريزي و... مردم مخيّرند از ميان اين چند نفر، يكي را به عنوان مرجع انتخاب نمايند. پس از انتخاب مرجع تقليد ميتوانيد رساله ايشان را تهيه كرده و به دستورهاي آن عمل نماييد.
امّا تقليد از حضرت مهدي(عج)
اگر مردم توفيق حضور ايشان را درك ميكردند، ديگر نيازي به تقليد از ديگران نبود، ولي امام معصوم(ع) پس از اتمام دوران غيبت صغري، فقهاي جامع الشرايط را در زمان غيبت كبري، به عنوان نمايندگان ديني خويش معرفي كرده است.
پي نوشتها:
1. توضيح المسائل مراجع، جلد اوّل، مسئله 3.
|
