جواب:
پديده جهاني شدن به دو صورت ميتواند مطرح شود: ابزار و انديشه
اگر جهاني شدن را به عنوان يك ابزار تلقي كنيم، همانند ماهواره و اينترنت خواهد شد كه در اين صورت ارتباطات و انقلاب در فناوري اطلاع رساني و تبديل دنيا به يك دهكده جهاني، امكان استفاده از تكنولوژي ارتباطي را فراهم خواهد كرد. نگاه ابزاري به جهاني شدن را ميتوان، فاقد عيب و اشكال دانست. اما اگر به عنوان انديشه تلقي شود، با انديشه جهاني شدن اسلامي و مهدويت تعارضي ندارد و همخوان است. جهاني شدن با همه چالشهايي كه فراروي انديشه ديني مينهد (مانند شكسته شدن اقتدار دين، سست شدن هويت ديني) ظرفيتي را نيز پديد ميآورد كه ميتوان، آن را جهاني شدن ديني ناميد، يعني جهاني شدن بر مدار دين و مبتني بر گفتمان ديني.(1)
تنها، مكتبي ميتواند جهاني شود كه ادعا و استعداد و شرايط جهاني بودن را دارا باشد و اين جز اسلام نيست. جهاني بودن اسلام را ميتوان از قرآن و كلام معصومين(ع) و بشارت پيامبران پيشين و حكم عقل و توانايي اسلام براي پاسخ گويي به همه نيازها ثابت كرد. مهدويت، الهام بخش جهاني شدن اسلام است كه وعده تخلف ناپذيري الهي، پشتوانه او است. در آيات قرآن سخن از حاكميت بر كره زمين و وراثت و استخلاف و امامت بندگان صالح خدا و اهل ايمان بر سراسر دنيا است. در زبور بعد از ذكر نوشتيم: بندگان شايستهام وارث حكومت زمين خواهند شد.(2)
در جاي ديگر وعده پيروزي مطلق اسلام بر همه آيينهاي جهان و حكومت بر تمام اديان را در سه مورد بيان كرده است. (3) پيامبر اكرم(ص) فرمود: قيامت بر پا نميشود تا اين كه مردي از اهل بيت من مالك و حاكم زمين گردد و زمين را پر از عدل و داد نمايد، همان طور كه لبريز از بيداد شده بود.(4)
پينوشتها:
1 - سيد مرقاني، جانشمولي اسلام و جهاني سازي، ج 1، ص 282.
2 - انبياء (21) آيه 105.
3 - توبه (9) آيه 33. فتح (48) آيه 28 و صف (61) آيه 9.
4 - بحارالانوار، ج 51، ص 78.
پيشينه تاريخي زمينه سازي ظهور حضرت مهدي(عج) را توضيح دهيد.؟
انديشه پيروزي نهايي حق بر باطل، گسترش جهاني دين اسلام، استقرار كامل و همه جانبه ارزشهاي انساني، تشكيل مدينه فاضله و بالاخره اجراي اين ايده عمومي به وسيله شخصيتي مقدس كه در روايات متواتر از آن شخصيت عاليقدر به مهدي تعبير شده، انديشهاي است كه تقريباً همه فرقها و مذاهب اسلامي - با اندك تفاوتهايي - بدان اعتقاد دارند؛ زيرا اين انديشه ريشه قرآني دارد. قرآن مجيد با قاطعيت تمام، پيروزي نهايي ايمان اسلامي، غلبه صالحان و تقواپيشگان، كوتاه شدن دست ستمكاران براي هميشه و آيندهاي درخشان و سعادتمند را براي بشر نويد داده است. (1)
افزون بر وعده قرآن كريم، پيامبر اكرم(ص) از غيبت و ظهور حضرت مهدي (ع) خبر داده و در پي آن ائمه اطهار اين مسئله را در ابعاد گوناگون تبيين و تشريح كردهاند؛ اين موضوع همواره مورد توجه معصومان(ع) بوده و در هر مناسبتي خبر غيبت و ظهور و حوادث پيش از آن و ويژگيهاي دوران ظهور را به مردم گوشزد ميكردند.
اطلاعات و آگاهي مردم از غيبت و ظهور حضرت مهدي(ع) پيش از ولادت حضرت آن قدر فراگير شده بود كه هر كس به وجود آن عزيز اعتقاد داشت، به غيبت طولاني و به ظهور حضرتش عقيدهمند بود.
در اين جا مناسب است به قطرهاي از اقيانوس بي كران روايات تمسّك جسته و به تشريح نمونه هايي از روايات وارده در اين موضوع بنشينيم:
1 - امام كاظم(ع) در تفسير آيه ليظهره علي الدين كلّه؛(2) تا دين حق (اسلام) را بر همه اديان پيروز كند، فرمود: هنگام قيام قائم (ع) اين دين را بر ساير اديان غلبه دهد.(3)
2 - پيامبر اكرم(ص) در وصيت خود به حضرت علي (ع) فرموده: يا علي! عجيبترين مردم در ايمان و بزرگترين آنان در يقين، گروهي هستند كه در آخرالزمان ميآيند. اينان پيامبر(ص) را نديده، امام و حجت خدا از آنان پنهان است، اما در عين حال به او ايمان دارند، فقط با سياهي خطي بر سفيدي كاغذي؛ يعني با اطلاعاتي كه در كتابها آمده است.(4)
3 - حضرت علي(ع) در حديثي كه اصبغ بن نباته آن را نقل كرده است، فرمود: درباره مولودي كه از نسل من و يازدهمين فرزندم ميباشد، يعني مهدي كه زمين را از عدل و داد پر كند، چنان كه از ظلم و ستم پر شده بود، فكر ميكردم. او را غيبتي است كه در حيرت آن گروههايي گمراه شوند و گروههاي ديگري به هدايت برسند... آنان برگزيدگان و بهترين اين امت و با برگزيدگان از عترت خواهند بود.(5)
4 - امام صادق(ع) فرمود: خداوند حجرالأسود را كه يك گوهر بهشتي است آورد و در اين ركن گذاشت... در اين جا پرندگان بر قائم فرود آيند و اولين كسي كه با او بيعت ميكند، آن پرنده است. سوگند به خدا كه آن پرنده جبرئيل است و قائم(ع) به اين مقام تكيه دهد و همين مقام برهان و دليل وي خواهد بود.(6)
5 - پيامبر اكرم(ص) فرمود: خوشا به حال كسي كه (زمان ظهور) قائم ما را درك كند و در دوران غيبت او به امامتش پيش از قيام او تن دهد و با دوستانش دوست و با دشمنانش دشمن باشد. چنين كسي از دوستان و رفيقان من است و در قيامت عزيزترين كس از امت، نزد من خواهد بود.(7)
آن چه از روايات استفاده ميشود:
الف) قرآن و همه معصومان(ع) در موضوع غيبت و ظهور و در نهايت غلبه كامل امام زمان(ع) بر مستكبران، زمينه سازي كردهاند، به گونهاي كه اين مسئله در طول قرون گذشته يكي از مسلّمات بين مسلمانان بوده و همواره مورد توجه ويژه قرار داشته است.
ب) در روايات از منتظران واقعي فرج و ظهور حضرت مهدي(ع) تمجيد و تجليل شده است.
پينوشتها:
1 - قيام و انقلاب مهدي از ديدگاه فلسفه تاريخ، شهيد مرتضي مطهري، ص 14 - 13، با تلخيص.
2 - توبه(9) آيه 33.
3 - اثبات الهداة، محمد بن الحسن الحر العاملي، دارالكتب الاسلامية، تهران، ج 6، ص 366، ح 45.
4 - كمال الدين و تمام النعمة، صدوق، مؤسسة النشر الاسلامي، قم، جزء 1، ص 288، ح 8.
5 - كمال الدين، ص 289، ح 1؛ كتاب الغيبة، طوسي، مؤسسة المعارف الاسلامية، ص 166 - 165.
6 - علل الشرايع، صدوق، مؤسسة الأعلمي، بيروت، جزء2، ص 135، ح1.
7 - كمالالدين، جزء 1، ص 286، ح 2.
درخصوص انقلابهاي پيش از ظهور حضرت مهدي(عج) از منظر تاريخي و ارتباط آنها با زمينه ظهور حضرت مهدي(عج) توضيح دهيد.
انقلابهايي كه در بستر تاريخ و پيش از ظهور امام زمان(ع) شكل ميگيرد، به دو دسته تقسيم ميشود. برخي قيام هايي هستند كه قبل از ظهور شكل ميگيرد و از نشانههاي ظهور به حساب نميآيند، ولي برخي ديگر جزء نشانههاي ظهور به شمار ميروند. هر دو نوع نهضت در زمينه سازي ظهور حضرت ولي عصر (ع) نقش دارند.
قيام هايي كه با اهداف مقدس شكل بگيرد، سبب ميشود كه افكار عمومي آماده پذيرش حكومت جهاني امام زمان(ع) شوند، چنان كه امروزه انقلاب ايران، نقشي بنيادين در زمينه سازي و آمادگي مردم، جهت پذيرش حكومت امام زمان(ع) دارد.
مردم جهان، رشد فكري پيدا كرده و ظلم را ميشناسند و عليه آن قيام ميكنند و حكومتهاي جهاني موجود را حكومتهاي آرماني و ايدهآل نميدانند.
در اينجا نكاتي شايان توجه است:
1 - نشانههاي ظهور حضرت كه در روايات آمده به دو گروه تقسيم ميشوند:
الف) نشانههاي حتمي، يعني نشانه هايي كه تحقق آنها پيش از ظهور قطعي خواهد بود.
ب) نشانههاي غير حتمي، يعني نشانه هايي كه ممكن است پيش از ظهور واقع شوند و ممكن است واقع نشوند.
2 - با توجه به محدوده سؤال بحث ما در نشانههاي حتمي ظهور (آن هم نشانههايي كه به نوعي بوي انقلاب و قيام را دارد) متمركز ميشود.
3 - برخي از نشانههاي حتمي كه متصل به ظهور حضرت هستند، به گونهاي كه بين آنها و ظهور فاصله زيادي نيست. مطابق برخي روايات از آغاز پديد آمدن نخستين نشانه متصل تا ظهور حضرت مهدي(ع)، نشانهها همانند دانههاي تسبيح يكي پس از ديگري پديد ميآيند.(1)
4 - بيشتر حركتهاي پيش از ظهور، انحرافي و باطل است و اندكي از آنها همانند قيام يماني، نهضت حق و هدايتگر به راه حق و حقيقت به شمار ميرود.(2)
پس از بيان نكات لازم، اينك به بررسي حركت هايي كه نمادي از انقلاب پيش از ظهور حضرت مهدي (ع) است ميپردازيم. ناگفته نماند كه اين انقلابها دو گونهاند: برخي از آنها بدون بيان نامي مشخصي براي رهبران حركتها خواهد بود و برخي ديگر از آنها با نام شخصي خاص به عنوان آغازگر نهضت اتفاق ميافتد.
الف) حركت هايي كه نام رهبران آنها در روايات نيامده است:
1 - امام باقر(ع) به جابر فرمود: قائم (ع) ظاهر نميشود، مگر اين كه مردم شام را فتنهاي عمومي فراگيرد. آنان در پي فرار از آن فتنه برميخيزند، اما راه فرار پيدا نميكنند. كشتاري بين كوفه و حيره روي خواهد داد كه كشته شدگان دو طرف يكسانند.(3)
2 - حضرت در حديث ديگري فرمود: گويا ميبينم قومي را كه از مشرق قيام ميكنند. آنان در اين قيام به دنبال حق هستند، ولي بدان نميرسند. براي بار دوم قيام ميكنند، باز موفق نميشوند، پس آن گاه سلاحهاي خود را بر دوش ميگذارند، (كنايه از اين اكه دست از قيام ميكشند) پس از آن به خواستههاي خود ميرسند، ولي آنها را نميپذيرند و آماده قيام نهايي ميشوند و آنچه را كه در سايه قيام خود به دست ميآورند، به كسي جز صاحب امر تحويل نخواهد داد. كشتههاي آنان شهيدند و اگر آن زمان را درك ميكردم، خود را براي صاحب اين امر باقي ميگذاشتم.(4)
3 - پيامبر اكرم(ص) فرمود: گروهي از مردم از مشرق به پا خاسته و زمينه را براي حكومت حضرت مهدي(ع) فراهم ميكنند.(5)
ب) حركت هايي كه نام رهبران آنها در روايات مشخص شده است:
1 - خروج سفياني
يكي از انقلاب هايي كه پيش از ظهور امام زمان(ع) به وجود ميآيد و از نشانههاي ظهور به حساب آمده و زمينه آن را فراهم ميكند، خروج سفياني است. در روايات و متون تاريخي آمده است:
پيش از قيام قائم (ع) مردي از نسل ابوسفيان در منطقه شام خروج ميكند و با تظاهر به دينداري گروه زيادي از مسلمانان را ميفريبد و به گرد خود ميآورد و بخش گستردهاي از سرزمينهاي اسلام را به تصرف گرفته و بر مناطق شام، حمص، فلسطين، اردن، قنسرين و منطقه عراق تسلط مييابد. وي در كوفه و نجف به قتل عام شيعيان ميپردازد و براي كشتن و يافتن آنان جايزه تعيين ميكند.(6) با اين كه سفياني از خبيثترين و پليدترين مردمان است، همواره ذكر يا رب، يا رب بر زبانش جاري است. وي آن گاه كه از ظهور حضرت مهدي (ع) آگاه ميشود، با سپاهي عظيم به جنگ وي ميرود و در منطقه بيداء بين مكه و مدينه با سپاه امام (ع) برخورد ميكند. به امر خدا همه لشكريان وي به جز چند نفر در زمين فرو ميروند و هلاك ميشوند.
با توجه به روايات متواتر كه درباره خروج سفياني رسيده، اصل خروج او (صرف نظر از ويژگيهاي آن) امري قطعي است، اما اين كه او كيست و نام وي چيست، چندان روشن نيست.(7)
2 - خروج يماني
يكي ديگر از انقلاب هايي كه هم از نشانههاي حتمي ظهور ميباشد و هم زمينه ظهور را فراهم ميكند، خروج يماني است، چنان كه در روايات بدان تصريح شده است؛ امام باقر و امام صادق(ع) فرمودند: قيام خراساني و سفياني و يماني در يك سال و در يك ماه و يك روز روي خواهد داد و در بين اينها هيچ پرچمي نيست كه به اندازه پرچم يماني به راه حق و حقيقت دعوت نمايد.(8)
حتمي بودن خروج يماني نيز از نشانههاي مسلم پيش از ظهور است كه در روايات به آن تصريح شده است.(9)
3 - قتل نفس زكيّه يا سيد حسني.
يكي از شخصيتهايي كه با قيام خود زمينه ظهور امام زمان(عج) را فراهم ميكند، قتل نفس زكيه است كه در روايات از قيام او به عنوان يكي از نشانههاي ظهور ياد شده است.
نفس زكيّه يعني فرد پاك و بيگناه؛ گويا در آستانه ظهور حضرت مهدي (ع) در گير و داد مبارزات زمينه سازان انقلاب مهدي (ع) فردي پاكباخته و مخلص در راه امام(ع) ميكوشد و مظلومانه به قتل ميرسد. وي از فرزندان امام حسن مجتبي(ع) است كه در روايات گاهي از او به عنوان سيد حسني و گاهي نفس زكيّه ياد شده؛ اين حادثه نيز از نشانههاي حتمي ظهور است و در تحقق آن پيش از ظهور ترديدي نيست.(10)
برخي احتمال داده
|
