جواب:
دعاهاي متعددي به امام زمان(ع) نسبت داده شدهاند. ميتوان اين دعاها را در كتاب هايي مانند مفاتيحالجنان و زاد المعاد مجلسي، اقبال الاعمال سيد بن طاووس، مهج الدعوات و بلد الامين كفعمي يافت.
برخي از بزرگان به جمع آوري ادعيه معصومان(ع) پرداختهاند.
از جمله كتاب هايي كه در اين راستا سامان يافته، موسوعة الأدعية اثرآقاي جواد قيومي اصفهاني است كه در شش جلد ادعيه و زيارات معصومان(ع) را جمع آوري، موضوع بندي و فهرست نگاري نموده است. در جلد پنج، دعاها و مناجات و... امام زمان(ع) با عنوان: الصحيفة المهدية جمع آوري شده است كه جهت آگاهي بيشتر ميتوانيد به اين اثر مراجعه نماييد.
در اين جا به بعضي از دعاهاي حضرت اشاره ميشود:
1 - اللهم عظم البلاء و برح الخفا، وانقطع الرّجا و انكشف الغطاء و ضاقت الارض و منعت السّماء و انت المستعان و اليك المشتكي...؛(1) خدايا، بلا و مصائب ما بزرگ شده و بيچارگي ما بس روشن گرديد و پرده از روي كار برداشته شد و اميدها نااميد شد و زمين بر ما تنگ آمد و رحمت آسمان از ما منع گرديد و تويي تنها ياور و معين....
2 - اللهم ارزقنا توفيق الطاعة و بعد المعصية و صدق النيّة و عرفان الحرمة...و علي الشّباب بالأنابة و التوبة و علي النساء بالحياء و العفة...؛(2) خدايا، ما را توفيق اطاعت و دوري از معصيت روزي گردان و نيت با خلوص و حقيقت و معرفت به آنچه نزد تو محترم است، عطا فرما... و بر جوانان ما توبه و بر زنان ما حيا و عفت عنايت فرما....
3 - الهي بحقّ من ناجاك و بحق من دعاك في البرّ و البحر، صلّ علي محمد و آله تفضّل علي فقراء المؤمنين و المؤمنات بالغني و الثّروة، و علي مرض المؤمنين و المؤمنات بالشّفاء و الصّحّة و...؛(3)
خدايا به حق هر كس كه با تو مناجات ميكند و هر كه تو را در بيابانها و درياها به دعا ميخواند، بر محمد و آلش درود فرست: در حق فقيران اهل ايمان، توانگري و ثروت تفضل فرما و بر بيماران اهل ايمان شفا و صحت عنايت فرما و....
اين دعاها همان گونه كه بيان شد، منقول و منسوب به امام زمان(ع) است، اما بايد به طور كلي توجه داشت كه دعا به معناي خواندن و راز و نياز و ارتباط با خدا است، نه ارتباط با امام زمان(عج) بنابراين از راه دعا نميتوان باحضرت مهدي (عج) ارتباط برقرار نمود؛ بله ميتوان از خدا خواست توفيق پاكي و تقوا را به ما مرحمت كند تا لياقت و شايستگي نحوهاي از ارتباط با حضرت را به ما عنايت نمايد.
با اين وجود ميگوييم: دعا و مناجات با خدا زمينه ساز ارتباط با امام زمان(عج) است.
هر چه درجه تقوا و ارتباط انسان با خدا بيشتر باشد، همگوني چنين فردي با حضرت مهدي بيشتر ميشود و اين باعث ارتباط و توجه بيشتر حضرت به شخص ميگردد.
پينوشتها:
1 - جواد قيومي، اصفهاني، موسوعة الادعية، ج5، ص 549.
2 - مفاتيحالجنان، ص 214.
3 - جواد قيومي اصفهاني، پيشين، ص 166.
اگر بخواهيم انديشه مهدويت را حفظ كنيم، ضروري است آسيبهاي آن را بشناسيم. آسيبهاي آن كدام است؟
انديشه مهدويت شاخهاي از انديشه ديني مسلمانان است. هر آسيبي كه متوجه پيكره دين باشد، متوجه انديشه مهدويت نيز ميگردد؛ بنابراين بخشي از آسيبشناسي مهدويت، از آسيبشناسي ديني ناشي ميشود.
درخصوص آسيبهاي انديشه مهدويت به برخي از آسيب هايي كه كم و بيش در جامعه وجود دارد اشاره ميكنيم.
1 - جهود انديشي و سطحي نگري
قشري گري و جمودانديشي در دين مانع فهم عميق معارف ديني ميگردد، از اين رو بستري براي كج فهمي و انحراف و بدعت بوده است. نمونه بارز اين امر در زمان حكومت امام علي(ع) توسط خوارج آشكار شد؛ كساني كه حاضر شدند به ورقهاي كاغذين قرآن تعرض كنند، سرانجام برآن شدند تا قرآن ناطق را خاموش كنند.(1)
اين آسيب انديشه مهدويت را نيز تهديد ميكند. بعضي تنها با استفاده از روايات و با نگاه جمودگرايانه، مفاهيم مهدويت، مانند انتظار و وقت ظهور و نشانههاي ظهور امام زمان(ع) را معنا كردهاند، حال آن كه تفسير انديشه مهدويت نياز به تعقل و فهم صحيح و تفسير روايات نيز دارد. قشري گري آن چنان در كج فهميها از مهدويت مؤثر است كه در هنگام ظهور امام زمان(ع) بعضي تصور ميكنند حضرت دين جديدي ارائه خواهد داد .
2 - عقل گرايي افراطي
يكي از آسيبهاي انديشه مهدويت عقل گرايي است، بدين معنا كه بعضي همه مفاهيم مهدويت را با استفاده از عقل و بدون بهرهگيري از سنت، معنا و تفسير كردهاند حال آن كه برخي از مفاهيم انديشه مهدويت را بدون بهرهگيري از آموزههاي ديني نميتوان تفسير كرد، زيرا برخي از آنها از اسرار الهي ميباشد و عقل ناقص انساني از درك آن عاجز است. عبدالله بن فضل ميگويد كه امام صادق(ع) فرمود:
همانا براي صاحب امر، غيبتي است چارهناپذير كه هر فرد گمراهي در آن ترديد ميكند... حكمت غيبت وي چون حكمتي است كه در غيبتهاي حجتهاي پيشين خدا وجود داشت. به راستي كه حكمت آن آشكار نميگردد مگر بعد از ظهورش، چنان كه حكمت كارهاي خضر در سوراخ كردن كشتي و كشتن پسر بچه و بالا بردن ديوار، براي موسي آشكار نگرديد مگر به هنگام جدايي آن دو... به راستي اين امر از امور الهي سري از اسرار خدا و غيبي از غيبهاي الهي است. هنگامي كه دانستيم او حكيم است، تصديق ميكنيم كه كارها و سخنان او همه حكمت است، هر چند دليل آن براي ما آشكار نباشد.(2)
تقابل قشري گري و عقل گرايي افراطي در انديشه مهدويت، موجب برداشتهاي متفاوت و مختلف شده است. برداشتهاي متفاوت قابل قبول نبوده و باور مهدويت را آسيبپذير كرده است. براي رفع اين آسيب بايسته است كه در تفسير انديشه مهدويت از عقل و سنت بهره گرفته شود.
3 - آميخته شدن انديشه مهدويت با خرافات و تحريف:
مانند اين گونه سخنان كه امام زمان همه را ميكشد؛ ما بايد ساكت باشيم تا امام زمان(ع) بيايد و همه كارها را درست كند؛ نبايد در امور سياسي به مقتضاي انتظار ظهور دخالت نمود و...
توضيح اين كه:
بعضي انتظار را به معناي كنارهگيري از مسايل سياسي و اجتماعي تفسير كرده و باور دارند كه در زمان غيبت بايد به عبادت پرداخت و تنها براي تعجيل در ظهور امام زمان(ع) دعا كرد.
امام راحل در بيان اين رويكرد مينويسد: بعضيها انتظار فرج را به اين ميدانند كه در مسجد و حسينيه يا در منزل بنشينند و دعا كنند و فرج امام زمان(ع) را بخواهند.(3)
بعضي ديگر باور دارند كه در زمان غيبت نه تنها امر به معروف و نهي از منكر لازم نيست، بلكه بايد به گناه دامن زد تا زمينه ظهور امام زمان فراهم شود، زيرا در روايات يكي از علايم ظهور، گسترش گناه و ظلم بيان شده است. برخي با بهرهگيري از روايات وانمود ميكنند كه امام زمان(ع) در هنگام ظهور به خشونت متوسل شده و به قتل عام ميپردازد.
همچنين بعضي با بهرهگيري از برخي روايات جعلي يا تحريف شده بر اين عقيدهاند كه هرگونه قيام و اصلاحات و تشكيل حكومت قبل از ظهور حضرت محكوم به شكست خواهد بود.
اين گونه انديشهها آفتي است كه به باورهاي مهدويت آسيب ميرساند.
خرافهپردازي، در زمينه مهدويت همچون ساير معارف ديني قابل گسترش است، به ويژه، از آن جا كه امام زمان(ع) در غيبت به سر ميبرد.
مطامع سوداگران و خامي عاميان و عوام زدگان، بستر مناسبي براي خرافهپردازي را فراهم ميآورد. نمونه هايي از اين امر را ميتوان در داعيههاي اين و آن، بر رؤيت امام زمان يا رؤياهاي مربوط به حضرت ملاحظه نمود. هر چند امكان اين امر منتفي نيست، ولي اندك نيست قصههاي بي بنيادي كه در اين زمينه بدان پرداختهاند. از اين رو در برخي روايات آمده كه: هر كس ادعا كند امام زمان را ديده است، او را كاذب بدانيد.(4)
4 - شكلگيري گروهاي انحرافي
ظهور اين گروهها كه معمولا. با انگيزههاي دنياطلبي و سياسي صورت ميگيرد، انديشه مهدويت را آسيبپذير ميكنند، زيرا اين گروهها به گونهاي خود را به امام زمان منسوب مينمايند، حال آن كه عملكرد و عقايد آنها با انديشه مهدويت همسويي ندارد. مضافاً بر اين كه بعضي از رهبران آنها حتي ادعاي مهدويت يا بابيت و وكالت كرده و خود را نماينده امام معرفي ميكنند.
شكلگيري گروههاي انحرافي از يك سو و ظهور مدعيان مهدويت از جانب ديگر موجب شده است كه بعضي در تشخيص انديشه صحيح مهدويت دچار مشكل شوند. اين تأثير گذاري به حدي است كه اگر كسي به عنوان امام زمان(ع) ظهوركند و يا خود را نماينده حضرت معرفي نمايد، مردم جذب او ميشوند.
5 - القائات و شبهات از سوي دشمنان:
القاي شبهات كه در قالبهاي مختلف ظهور ميكنند، موجب تضعيف باورهاي ديني شده و مردم در تشخيص واقعيات دچار مشكل ميشوند.
انديشه مهدويت از اين آفت مصون نمانده است. در طول تاريخ دهها شبهه و اشكال توسط دشمنان آگاه و دوستان ناآگاه القا شده است. شبهاتي مانند اين كه مهدي وجود خارجي ندارد، بلكه نماد كلي و اشاره به چيرگي حق و عدالت در برابر باطل و بيدادگري است و اين نماد ميتواند هر كس باشد و يا مسئله طول عمر امام و فلسفه وجودي حضرت در حالي كه غايب است.
در عصر حاضر، دشمنان و منحرفان، به القاي شبهه پرداخته، درصدد تضعيف اين باور عمومي هستند امروزه صدها كتاب و فيلم عليه مهدويت تدوين و ساخته شدهاند. انتشار برخي از شبههها در شبكههاي اطلاع رساني مانند اينترنت و... شاهد بر اين مدعا است.
شايد به خاطر القاي شبهات بوده است كه معصومان (ع) سعي كردهاند امام زمان(ع) را با نام و مشخصات بيان كنند و به بيان ويژگيهاي حكومت حضرت و ديگر مسايل مربوط بپردازند.
پينوشتها:
1 - فصلنامه علمي و تخصصي انتظار، ش 2، ص 284.
2 - لطف الله صافي، منتخب الاثر، ص 330.
3 - مجموعه مقالات كنگره بين المللي امام خميني و احيا تفكر ديني، ج1، ص 228.
4 - فصلنامه علمي و تخصصي مهدويت، ش 2، ص 287 - 288.
|
