جواب:
در مورد ولايت فقيه دو نظريه كلي و مشهور وجود دارد كه براساس هر دو نظريه اگر چه فقها به نحو عام نائبان امام زمان هستند، اما در هر دوره و زمان در فرض تشكيل حكومت، تنها يك نفر و يا تعداد معدودي ميتوانند به عنوان ولي فقيه مطرح باشند و ديگر علما به عنوان پشتيبان، ناظر، هميار، مراقب و... هستند.
دو نظريه در باب ولايت فقيه، يكي انتصابي بودن ولي فقيه و ديگري انتخابي بودن او است.
براساس نظريه انتصابي بودن، اگر چه تمام عالمان داراي شرايط، نائب عام امام زمان ميباشند، اما اين بدان معنا نيست كه هر يك از آنها مستقلاً و بالفعل داراي ولايت بوده و حق به كارگيري ولايت و حاكميت داشته و مردم به هر كدام رجوع كنند؛ زيرا در اين صورت، نظم اجتماعي از هم پاشيده ميشود، به سبب آنكه نظر و عقيده و استنباط فقها در مسائل و احكام ديني و تشخيص حوادث روزانه و موضوعات مورد ابتلاي جامعه، به ويژه امور مهمي نظير جنگ و صلح با فرقهها و دولتها به طور طبيعي مختلف است. در صورتي كه همه آنها داراي ولايت منصوب از طرف معصوم باشند و بخواهند فكر و نظر خود را به كار گيرند، هرج و مرج پيش ميآيد، زيرا يكي از اهداف حكومت، حفظ نظام و وحدت كلمه است؛ بنابراين تنها يك نفر ميتواند داراي مقام ولايت باشد و وي كسي ميباشد كه شرايط و شايستگيهاي لازم براي اين مقام را بيش از ديگران داشته باشد. تشخيص و آگاهي به آن برعهده كارشناسان ديني و فقها است كه صالحترين شخصيت براي عهده دار شدن اين مسئوليت را شناسايي نموده و به مردم معرفي ميكنند. چنين شخصي در صورت داشتن خصوصيات و شايستگي لازم، منصوب از طرف امام معصوم براي عهده دار بودن اين مقام و مسئوليت ميباشد، به جهت داشتن نيابت عام از طرف امام معصوم.
براساس انتخابي بودن ولي فقيه، حل اين مسئله آسانتر است ؛ زيرا بر فرض انتخاب، مردم يا كساني كه صلاحيت براي انتخاب حاكم اسلامي داراي شرايط را دارند، تنها يك نفر را براي تصدي اين امر انتخاب خواهند نمود.
طبعاً تنها همان شخص عهده دار مسئوليت بوده و مردم در امور حكومتي به او مراجعه خواهند نمود.
براساس اين نظريه، فقها از طرف امامان معصوم براي احراز چنين مقامي پيشنهاد شدهاند تا مردم به گرد ديگران نگردند و به آنان روي آورند، آن گاه امور خود را به او واگذارند. بر مردم واجب است به چنين انتخابي اقدام نمايند؛ زيرا اين كار يكي از مهمترين وظايف و واجبات بوده و ترك آن از گناهان محسوب ميشود.
در اين نظريه، ولي فقيه منصوب از طرف امام معصوم نيست، بلكه منتخب مردم است.
براساس هر دو نظريه، تعيين تعداد مثلاً سه نفر به عنوان شوراي رهبري قابل تحقق است.
|
