جواب:
در آيه 33 سوره توبه ميخوانيم «هُوَالَّذي اَرْسَلَ رَسُوْلَهُ بِالْهُدي وَ دِيْنِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَي الدِّيْنِ كُلِّهِ وَ لَوْكَرِهَ الْمُشرِكُوْنَ»
[او كسي است كه رسولش را با هدايت و آيين حق فرستاد تا او را بر همة آيينها غالب گرداند هر چند مشركان ناخوش دارند].
قابل توجّه اينكه اين آيه ، بعد از آيه «يُرِيْدُونَ اَنْ يُطْفِئُوا نُوْرَاللهِ بِاَفْواهِهِمْ وَ يَأبَي اللهُ اِلا اَنْ يُتِمَّ نُوْرَهُ وَ لَوْكَرِهَ الْكافِرُونَ» [آنها ميخواهند نور خدا را با دهان خويش خاموش كنند، ولي خدا جز اين نميخواهد كه نور خدا را كامل كند هر چند كافران كراهت داشته باشند .] قرار گرفته است.
در اين آيات خداوند وعدة غلبه و پيروزي اسلام را بر تمام اديان جهان داده است.
در اينكه منظور از پيروزي اسلام بر تمام اديان چيست؟ مفسّران احتمالات زيادي دادهاند.
فخر رازي پنج تفسير در اينجا ذكر ميكند كه پاسخي است بر سؤالات مربوط به چگونگي اين غلبه
1 ـ منظور غلبه نسبي و موضعي است چرا كه اسلام در هر منطقهاي بر هر دين و آييني پيروز شده است.
2 ـ منظور پيروزي بر اديان در جزيره العرب است.
3 ـ منظور، آگاه ساختن پيامبر (ص) از جميع اديان الهي است (در اينجا جمله «ليظهر» به معني آگاه ساختن تفسير شده).
4 ـ منظور پيروزي و غلبه منطقي است، يعني خداوند منطق اسلام را بر ساير اديان پيروز ميگرداند.
5 ـ منظور پيروزي نهايي بر تمام اديان و مذاهب به هنگام نزول عيسي (ع) و قيام مهدي (ع) است كه اسلام جهان گيري خواهد شد.
بيشك تفسير آيه به پيروزي منطقي آن هم به صورت وعدهاي براي آينده مفهوم درستي ندارد، زيرا پيروزي منطقي اسلام از همان آغاز آشكار بود ، به علاوه ماده «ظهور» و «اظهار» (لِيُظْهِرَهُ عَلَي الدِّيْنِ كُلِّهِ) به طوري كه از موارد استعمال آن در قرآن مجيد استفاده ميشود ، به معني غلبة خارجي و عيني است، چنانكه در داستان اصحاب كهف ميخوانيم «اِنَّهُمْ اِنْ يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ يَرْجُمُوكُمْ» كهف/20
[اگر آنها بر شما دست يابند و پيروز شوند سنگسارتان خواهند كرد].
از امام صادق(ع) در تفسير آيه فوق نقل شده است، فرمود «وَاللهِ ما نَزَلَ تَأويلُها بَعْدُ وَ لا يَنْزِلُ تَأوِيلُها ، حَتّي يَخْرجَ الْقائِمُ فَاذا خَرَجَ الْقائِمُ لَمْ يَبْقَ كافِرٌ بِاللهِ الْعَظيمِ» [به خدا سوگند هنوز مضمون اين آيه (در مرحلة نهايي) تحقق نيافته است ، و تنها زماني تحقق ميپذيرد كه حضرت قائم (ع) خروج كند و به هنگامي كه او قيام نمايد كافري نسبت به خداوند در تمام جهان باقي نميماند]. (نورالثقلين 2/212)
اين نكته نيز حائز اهمّيت است كه جمله «هُوَ الَّذي اَرْسَلَ رَسُوْلَهُ بِالْهُدي وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَي الدِّينِ كُلِّه» در سه سوره از قرآن آمده است اوّل سوره توبه آيه 33 (چنانكه گذشت) دوّم سوره فتح آيه 28 ، سوم سورة صف آيه 9.
اين تكرار نشان ميدهد كه قرآن مجيد با تأكيد هر چه بيشتر اين مسأله را پيگيري كرده است.
در حديث ديگري كه در منابع اهل سنّت از ابوهريره نقل شده است ميخوانيم منظور از جمله «لِيُظْْهِرَهُ عَلَي الدِّينِ كُلِّهِ»، خروج عيسي بن مريم (ع) است (و ميدانيم خروج عيسي بن مريم (ع) طبق روايات اسلامي به هنگام قيام مهدي (ع) است). (الدّرالمنثور 3/231)
|
