جواب:
براساس ادله ي عقلي و نقلي جز خداوند متعال مدبري در جهان آفرينش وجود ندارد و تنها خداوند متعال به كار تدبير اين جهان مي پردازد و در صورتي كه ما براي جهان مدبر ديگري جز خدا تصور كنيم اين شرك است و خرد آن را انكار مي كند .
ولي پوشيده نماند كه اعتقاد به اين حقيقت مذكور منافات ندارد كه خداوند متعال در كار تدبير جهان علل و اسباب و عواملي را مؤثر قرار داده باشد مانند اينكه مسئله قبض ارواح و گرفتن جانها كار خداست و به وسيله فرشتگان و فرشته بزرگتري بنام عزرائيل صورت مي گيرد و يا مسئله تقسيم ارزاق كار خداست ولي به وسيله فرشتگان و ميكائيل انجام مي شود و اين بدان معني نيست كه خداوند اينها را به كار گماشته و خودش كنار نشسته باشد . بلكه هستي تمام اين فرشتگان و تمام عوامل مؤثّر در هر لحظه از آن خدا است و بر اين اساس كاري كه اين واسطه ها انجام مي دهند حقيقتاً به خداوند نسبت داده مي شود .
بنابراين اگر خداوند وجود امامان را در نظام آسمانها مؤثر داده باشد چنانكه از بسياري روايات و جملات دعاها استفاده مي گردد بدين معني نيست كه آنها شريك خدا باشند و يا خداوند از تأثير بر كنار باشد بلكه تأثير آنها و نگهداري آنها همان نگهداري خداست بدان لحاظ كه آنان استقلالي از خويشتن ندارند و هستي و بقاء هستي آنان تمام از خدا است .
|
