جواب:
اولا - مضمون اين حديث , بگونه اي در قرآن وارد شده است , آنجا كه خداوند متعال ,وجود پيامبر را مانع از نزول عذاب معرفي مي كند و مي فرمايد : و ما كان اللّه ليعذبهم و انت فيهم . (1) خداوند آنان را عذاب نمي كند , در حالي كه تو ( اي پيامبر ) در ميان آنان قرارداري . در ايـن آيـه , وجـود پـيامبر , اماني براي مردم شمرده شده و وجود حجت خدا مانع ازنزول عذاب معرفي گرديده است . مضمون اين آيه با حديث پيش تقريبا يكسان است . امـيرمومنان عليه السلام در نهج البلاغه از آيه ياد شده , همين نكته را استفاده كرده و مي فرمايد : كـان فـي الارض امـانان من عذاب اللّه و قد رفع احدهما فدونكم الاخر فتمسكوا به اماالامان الذي رفع فهو رسول اللّه و اما الامان الباقي فالاستغفار قال اللّه تعالي وما كان اللّه ليعذبهم و انت فيهم و ما كان اللّه معذبهم و هم يستغفرون (2) . در روي زمين , دو وسيله ايمني بخش از نزول عذاب الهي وجود داشت . يكي برداشته شد و ديگري در اختيار شما هست , پس به آن چنگ زنيد . امـانـي كه برداشته شد آن وجود رسول خدا بود , و اماني كه در اختيار هست طلب آمرزش از خدا است . خدامي فرمايد : هرگز خدا آنان را عذاب نمي كند در حالي كه تو ( پيامبر ) در ميان آنان هستي . و خدا آنان را عذاب نمي كند , در حالي كه طلب آمرزش مي كنند . ثانيا : هرگاه بدانيم كه مقصود از حجت - به تعبير بعضي افراد - انسان كامل است , يعني حديث روشن و واضح خواهد بود . توضيح اينكه : آفرينش جهان بي هدف نيست . و هـدف از آفـريـنـش آن , تـربيت انسان درمسير كمال است كه از طريق معرفت و كسب فضائل اخلاقي به مقام رفيع انساني برسد . اگر ديگر انسانها از فيض حيات بهره مند مي شوند , به خاطر همين انسان كامل است كه اين جهان براي او در حال گردش و تحرك است . اگر روزي - به فرض محال - درميان جامعه بشري انسان كاملي وجود نداشت , قطعا بقاي انسان در روي زمين بي هدف خواهد بود . و ساحت مقدس خداي تعالي , از كارهاي غير حكيمانه پيراسته است . بـاغـبـان بـه خـاطـر يك درخت نيرومند و تناور , باغچه بزرگي را آب مي دهد و در ضمن ,علف هرزه ها نيز آب مي خورند . اما اگر چنين درختي خشك شود , باغبان آب را قطع مي كند . حـجـت خـدا در روي زمـيـن , همانند درخت برومند است كه به خاطر آن , ديگرانسانها به نوائي مي رسند . در مـناظره هشام بن حكم با عمرو بن عبيد - از بزرگان معتزله در زمان خود - ,امام عليه السلام به قلب عالم خلقت تشبيه شده است . بديهي است كه اگر قلب يك انسان از كار افتاد , از ديگر اعضاي بدن كاري ساخته نيست . هـمـيـن تـشـبـيـه - كـه بـه فـرموده امام صادق عليه السلام , كلماتي از صحف ابراهيم و موسي عليهماالسلام بود - بخوبي جايگاه امام عليه السلام در ميان مخلوقات را نشان مي دهد . مشروح اين مناظره را علامه مجلسي - رضوان اللّه عليه - در بحار الانوار ج 23 ص 6 - 9 نقل كرده است .
|
