جواب:
اگرچه از ظاهر بعضي روايات و ادعيه معصومين، چنين استنباط شده كه آن حضرت داراي همسر و اولاد ميباشد، اما همان طور كه خواهد آمد، برخي روايات نيز كه از درجه اعتبار زيادي برخوردارند، به فرزند نداشتن آن حضرت تصريح دارند.
و اما ابتدا رواياتي كه بوسيله آنها ميتوان به فرزند داشتن حضرت مهدي(عج) استدلال نمود، بيان و بررسي ميشود:
1 - شيخ طوسي از مفضل بن عمر روايت ميكند كه امام صادق(ع) فرمود: »هيچ يك از فرزندان او و ديگري از محل وي اطلاع ندارند، مگر خدايي كه اختيار او را در دست دارد«
{P- »لا يَطَّلعُ علي موضعه احدٌ من وُلده و لا غيره الا المولي الذي يلي امره« (شيخ طوسي، الغيبه، ص 102) P}
استدلال بر اين روايت از چند جهت صحيح نيست: الف) نعماني همين جمله را چنين روايت كرده است: »لا يُطَّلعُ علي موضعه احدٌ من وليّ و لا غيره...«
{P- محمد بن ابراهيم نعماني، الغيبة، باب دهم، ص 250. P}
ب) گفته ميشود در روايت شيخ طوسي تحريف واقع شده است. زيرا در روايت ضمير مفرد به جاي ضمير
جمع استفاده شده و ميگويد »از فرزندان او و ديگري«، در حالي كه صحيح اين بود كه بگويد: »از فرزندان او و ديگران«
ج) بر فرض كه بپذيريم، باز هم چيزي در روايت وجود ندارد كه حاكي از زنان و فرزندان امام(عج) باشد و شايد پس از چند قرن فرزندانش متولد شوند.
2 - روايت جزيره خضراء را مرحوم مجلسي در بحارالانوار نقل كرده است در صورتي كه اين روايت داراي سند معتبر{P - علامه مجلسي، پيشين، ج 52، ص 174 - 159. P}
و قابل اعتماد نيست و بيشتر شبيه يك افسانه و رمان است تا واقعيت.
3 - روايت »پنج شهر« احمد بن محمد بن يحيي انباري مبني بر اين كه امام زمان(عج) فرزنداني دارد كه پنج تن از آنان حكومت پنج شهر و پايتخت را بر عهده دارند. اين روايت نيز به يك افسانه ميماند. ضمن اين كه سند اين داستان بسيار سست و بي اساس است.
{P - ابراهيم اميني، دادگستر جهان، ص 207. P}
4 - روايتي كه سيد بن طاووس نقل كرده است كه امام رضا(ع) در مقام دعا عرض كرد: »اللّهم صلِّ علي وُلاةِ عهدهِ و الائمة من وُلدِهِ«؛ اين روايت نيز قابل اعتماد نيست، زيرا سند آن ضعيف است. ضمناً بنا بر تصريح خود سيد بن طاووس داراي{P - سيد بن طاووس، جمال الاسبوغ، ص 512. P}
متن ديگري نيز ميباشد كه به اين شكل است: »اللّهم صلّ علي وُلاةِ عهده و الائمّة مِن بعدِهِ«
{P - همان، ص 512. P}
اگر صحت روايت را بپذيريم، باز هم در آن نكتهاي كه حاكي از زمان ولادت فرزندان امام باشد وجود ندارد.
رواياتي كه در بحث پيش آورديم نميتواند ثابت كند كه امام زمان(عج) فرزند داشته باشد. دلايلي هم وجود دارد كه ميرساند امام زمان(عج) لااقل در حال حاضر فرزند ندارد. از جمله:
1 - مسعودي روايت كرده است: »علي بن حمزه، ابن السراج و ابن سعيد مكاري بر امام رضا(ع) وارد شدند. علي بن حمزه، به آن حضرت عرض كرد: از پدرانت روايت كردهايم،... كه امام از دنيا نميرود تا فرزندش را ببيند؟ حضرت فرمود: آيا در اين حديث روايت كردهايد »الا القائم« عرض كردند: بلي. حضرت فرمود: آري، روايت كردهايد، شما نميدانيد كه چرا گفته شده و معناي آن چيست؟ ابن ابي حمزه گفت: اين مطلب در حديث چيست؟ حضرت به او فرمود: واي بر تو، چگونه جرأت كردي با چيزي بر من استدلال كني كه بعضي از آن با بعضي ديگر در هم آميخته است و فرمود: خداوند متعال به زودي فرزندم را به من نشان خواهد داد.«
{P - مسعودي، اثبات الوصيّه، ترجمه نجفي، ص 201. P}
2 - از محمد بن عبدالله بن جعفر حميري، از پدرش، از علي بن سليمان بن رشيد، از حسن بن علي خزاز نقل كند كه گفت: »علي بن حمزه بر حضرت رضا(ع) وارد شد و عرض كرد: آيا شما امام هستي؟ فرمود: آري، عرض كرد: من از جدت، جعفر بن محمد(ع) شنيدم كه فرمود:
امامي وجود ندارد مگر اين كه فرزندي داشته باشد و از خود نسلي بر جاي بگذارد. فرمود: اي پير، فراموش كردي يا خود را به فراموشي زدي؟
جعفر اين گونه نگفت، بلكه فرمود: امامي وجود ندارد مگر اين كه فرزندي دارد، جز امامي كه حسين(ع) براي او از قبر بيرون آيد؛ او فرزند ندارد. عرض كرد: فدايت شوم، درست فرمودي، شنيدم كه جدت چنين گفت.«
{P - شيخ طوسي، كتاب الغيبة، ص 134. P}
روايات ديگري كه بر فرزند نداشتن امام تصريح دارد، نيز موجود است كه ميتوان براي آگاهي بيشتر به كتابهاي مربوطه مراجعه كرد.
{P - از جمله كتاب: جزيره خضراء، افسانه يا واقعيت، علامه سيد مرتضي جعفر عاملي، ترجمه سپهري، ص 221. P}
به هر تقدير، اگر چه همسر و فرزند داشتن آن حضرت محتمل است، اما در بررسي اخبار و احاديث وارده، به روايت معتبري كه موجب اطمينان باشد، نرسيديم و دنبال نمودن اين موضوع لزومي هم ندارد.
{P - ر.ك: لطف الله صافي گلپايگاني، امامت و مهدويت (قم، دفتر انتشارات اسلامي، 1365) ص 468. P}
|
