جواب:
علي ع نخستين كسي بود كه بعد از وفات پيامبرص به جمع آوري قرآن مشغول شد وبرحسب روايات مدت شش ماه درمنزل نشست واين كار را به انجام رسانيد.
قرآني راكه، حضرت علي ع گردآوري كرده بود داراي ويژگيهاي خاصي بود كه در قرآنهاي ديگر وجود نداشت .
اولاً : ترتيب دقيق آيات وسوره ها طبق نزول آنها بر پيامبرص رعايت شده بود. يعني سوره ها وآيات مكي پيش از مدني بود وكاملاً مراحل وسير تاريخي نزول آيات درآن روشن بود.
ثانياً : درآن قرائت آيات، طبق قرائت پيامبر اكرم ص كه اصليترين قرائت بود ثبت شده بود وهرگز اختلاف قرائت درآن نبود ولذا راه را براي فهم محتواي قرآن و بدست آوردن تفسير صحيح آيه هموار مي كرد.
ثالثاً : قرآن علي ع موارد نزول و مناسبتهايي را كه موجب نزول آيات و سوره ها بوده، درحاشيه قرآن توضيح مي داد، واين حواشي بهترين وسيله براي فهم معاني قرآن و رفع بسياري ازابهامات بود. وخود حضرت علي ع مي فرمايد : آيه اي برپيامبرص نازل نشد مگر آنكه برمن خوانده واملا فرمود، ومن آن را با خط خود نوشتم، ونيز تفسير وتأويل، ناسخ ومنسوخ، محكم و متشابه هر آيه را به من آموخت.1
حال سرنوشت قرآني كه عليع نوشته بود چه شد؟
سليم بن قيس هلاليكـه از اصـحاب خاص علـي ع بود، از سلمان فارسي روايت مي كند : موقعي كه علـي ع بي مهـري مردم را نسبت به خود احساس كرد، درخانه نشست وازخانه بيرون نيامد تا آنكه قرآن را كاملاً جمع آوري كرد، وپس ازاتمام قرآن، آن را بارشتري كرد وبه مسجدآورد، درحالي كه مردم پيرامون ابوبكر جمع شده بودند روبه آنان گفت : بعد ازمرگ پيغمبرص تاكنون به جمع آوري قرآن مشغول بودم، ودراين پارچه آن را فراهم كرده، تمام آنچه برپيغمبرص
نازل شده است جمع كردهام. نبوده است آيه اي مگر آنكه پيغمبر خود برمن خوانده وتفسير وتأويل آن را به من آموخته است، وبعد علي عادامه داد، مبادا فردا بگوئيد! ازآن غافل بوده ايم. دراين هنگام يكي از سران گروه به پا خاست وبا ديدن آنچه عليع درآن نوشته ها فراهم كرده بود به علي ع گفت : به آنچه آورده اي نيازي نيست وآنچه نزد ماست ما را كفايت ميكند. عليع گفت : ديگر هرگز آن را نخواهيد ديد. ولي بر من لازمبود پس ازفراهم آوردن قرآن شما را آگاه سازم تا آن را بخوانيد، آنگاه داخل خانه خود شد، وكسي آن را پس از آن نديد.2
دردوران عثمان، كه ميان قرآنهاي صحابه و طرفداران آنها اختلاف شديد رخ داد، طلحه به عليع گفت : به ياد داري روزي را كه مصحف خود را برمردم عرضه داشتي و نپذيرفتند،چه مي شود امروز، آن را ارائه دهي تا شايد رفع اختلاف گردد؟ حضرت ازجواب دادن سرباززد، طلحه سؤال خود را تكرار كرد. حضرت فرمود : عمداً از جواب سرباز زدم. آنگاه به طلحه گفت : آيا اين قرآن كه امروزه دردست مردم است، تمامي آن قرآن است يا آنكه غير ازقرآن نيز داخل آن شده است؟ طلحه گفت : البته تمامي آن قرآن است. حضرت فرمود : اكنون كه چنين است چنانچه به آن اخذ كنيد وعمل نمائيد به رستگاري رسيده ايد. طلحه گفت : اگر چنين است پس ما را بس است وديگر چيزي نگفت.
همان طور كه ملاحظه كرديد حضرت عليع با اين جواب خواستند تا علاوه برحفظ وحدت، صلابت واستواري، قرآني كه دردست مردم بود محفوظ بماند، وخودحضرت مي دانست كه اگر قرآن را برمردم عرضه مي كرد قبول نميكردند، ويا حداقل همانند ديگر قرآنها فرض مي كردند، وقدرآن را نمي دانستند. 3
و نظر عده اي از محققان شيعي آن است كه مصحف عليع به عنوان سپرده امامت به فرزندش امام حسنع رسيد، و بتدريج بعنوان ميراث امامت ازامامي به امام ديگر منتقل مي شد، كه سرانجام دراختيار امام زمانع قرار گرفت، كه پس از ظهور خود آن را به مردم ارائه خواهند فرمود.
منابع و مآخذ :
1. تفسير برهان، ج1، ص16
2. اصول كافي، ج4، ص444، ترجمه هاشم رسولي
كتاب السقيفه، تأليف سليم بن قيص ملالي، ص82
|
