جواب:
پرسشگر محترم! به چند نكته توجه فرماييد:
1. فعل ماضي ممكن است هميشه بر گذشته دلالت نداشته باشد بلكه بعضي وقتها براي نشان دادن قطعي و حتمي بودن يك امري از فعل ماضي استفاده ميشود چنان كه خداوند متعال ميفرمايد: قَالَ ادْخُلُواْ فِيَّ أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِكُم مِّنَ الْجِنِّ وَ الإِنسِ فِي النَّارِ كُلَّمَا دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَّعَنَتْ أُخْتَهَا حَتَّيََّ إِذَا ادَّارَكُواْ فِيهَا جَمِيعًا قَالَتْ أُخْرَغهُمْ لأُِ ولَغهُمْ رَبَّنَا هَـََّؤُلآَ ءِ أَضَلُّونَا فَ ?‹َاتِهِمْ عَذَابًا ضِعْفًا مِّنَ النَّارِ قَالَ لِكُلٍّ ضِعْفٌ وَلَـَكِن لآتَعْلَمُونَ (اعراف،38) ]خداوند در روز قيامت به آنها[ ميگويد: داخل شويد در صف گروههاي مشابه خود از جن و انس در آتش هر زمان گروهي وارد ميشوند گروه ديگر را لعن ميكنند تا همگي با ذلت در آن قرار گيرند ]در اين هنگام[ گروه پيروان درباره پيشوايان خود ميگويند: خداوندا! اينها كه ما را گمراه ساختند، پس كيفر آنها را از آتش دو برابر كن ميگويد براي هر كدام ]از شما[ عذاب مضاعف است، ولي نميدانيد.
فعلهاي ماضي كه در آيه مذكور آمده، دلالت بر يقيني و قطعي بودن حوادث قيامت دارد چنان كه در نقل داستانهاي فارسي نيز چنين است مثلاً فعل مضارع را به كار ميبرند در حالي كه داستان مربوط به گذشته است مثل: پيامبر گرامي اسلامميفرمايد:.... و.... (ر.ك: اعراب القرآن ،محي الدين درويش، ج 2، ص 549. )
2. زمان و مكان كه دو ويژگي ماده است، مربوط به جهان مادي و ماديات است و زمان و مكان در غير ماديات مطرح نيست.
بنابراين، انسانها به خاطر مادي بودن در قيد و بند زمان و مكان قرار دارند ولي مسائلي مثل حوادث قيامت، يا حوادثي كه در شب معراج براي پيامبر اكرمبه وقوع پيوست و نيز علم ازلي و قدرت بي انتهاي خداوند متعال زمان و مكان بردار نيستند.( ر.ك: تفسير قرآن كريم، ملا صدراي شيرازي، ج 5، ص 179، انتشارات بيدار، قم. )
|
